De coronacrisis vraagt aanpassingen van het onderwijs. Waar moet u als school rekening mee houden? Hier vindt u vragen en antwoorden over examinering. De vragen en antwoorden worden steeds geactualiseerd en aangevuld. Kijk daarom regelmatig op deze pagina!
Volg voor actuele informatie de website van het College voor Toetsen en examens. Vragen kunt u stellen via examenlijn@cvte.nl.
Alle examenplaatsen van DUO zijn voorlopig gesloten. De sluiting geldt in ieder geval tot en met maandag 6 april. Alle inburgeringsexamens tot en met 6 april gaan dus niet door. DUO regelt een nieuw inburgeringsexamen voor de kandidaat; deze hoeft niet opnieuw te betalen voor dit examen. Zie voor actueel nieuws www.inburgeren.nl
Alle examenlocaties zijn gesloten tot en met 6 april 2020. Zie voor actueel nieuws https://www.cvte.nl/actueel/nieuws/2020/03/10/coronavirus
Als examens nu niet kunnen doorgaan maakt de regelgeving mogelijk om ook twee examens (1e + herkansing) in dezelfde periode te mogen doen. Informeer de student hierover.
Voor de entreeopleiding geldt nog geen verplichting om mee te doen aan de centrale examens. De studenten doen een instellingsexamen; de scholen leggen de regelgeving daaromtrent zelf vast in het Onderwijs- en Examenreglement (OER). Doen studenten mee met de centrale examens, dan kunnen ze eventueel in dezelfde periode herkansen. Dat biedt wellicht voldoende ruimte om de studenten toch een tweede kans aan te bieden. Aanpassen van het OER kan niet zomaar (de onderwijsovereenkomsten zijn daaraan verbonden) en eventuele aanpassingen mogen niet ten nadele van de student zijn.
Voor het vavo gelden dezelfde regels en mogelijkheden als voor het reguliere voortgezet onderwijs. Zie de Q&A’s over het voortgezet onderwijs voor meer informatie.
De gewijzigde slaag-/zakregeling vindt u op https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2020/04/08/kamerbrief-tijdelijke-slaag-zakregeling-examens-vo.
Ja. De verruiming betreft:
De vijfde afnameperiode loopt van 11 mei tot en met 28 juni. Het College voor Toetsen en Examens zal dit tijdvak zowel aan de voorkant als aan de achterkant gaan uitbreiden. Daardoor kunnen de meeste examens tussen 20 april en 10 juli afgenomen worden.
De eerste afnameperiode van het studiejaar 2020-2021 loopt van 14 tot en met 18 september 2020. Deze periode wordt aan de voorkant uitgebreid: vanaf 25 augustus (tot en met 18 september) kunnen de meeste centrale examens afgenomen worden.
De nieuwe afnameperiodes worden bekend gemaakt op www.officielebekendmakingen.nl Daar staat ook gedurende welke periode welke examens beschikbaar zijn (dit is niet voor alle examens mogelijk).
De normale regels voor aanwezigheid blijven gelden tenzij de school of overheid andere regels stelt. Het verdient de voorkeur dat scholen kritisch kijken naar hun regels voor geoorloofd verzuim in deze bijzondere omstandigheden. Het blijft ter beoordeling van de school wat ongeoorloofd en ongeoorloofd verzuim is.
Ja, dat kan, afhankelijk van de afspraken die hierover binnen de mbo-school zijn/worden gemaakt.
Kijk of vervanging mogelijk is. Zo niet, bekijk of het examen op een later tijdstip alsnog afgenomen kan worden. Is afgesproken dat, om de intersubjectiviteit te borgen, bij het examen in principe twee assessoren aanwezig zijn, dan kan daar in deze uitzonderlijke omstandigheden van worden afgeweken. Bekijk samen met de examencommissie op welke manier de objectiviteit zoveel mogelijk geborgd kan worden, bijvoorbeeld door (een deel van) het examen op te nemen of een uitgebreide toelichting te vragen van de beoordelaar in het beoordelingsprotocol.
Ja. Het beleid rond instellingsexamens is aan de school. Er is ruimte om hier intern afspraken over te maken.
Voor centrale examens geldt dat de school bepaalt hoeveel herkansingen er gedaan kunnen worden. De school is verplicht één herkansing aan te bieden, maar meer mag, zeker in deze bijzondere omstandigheden die om coulance naar de student vragen.
U kunt contact opnemen met de betreffende examenleverancier. Wellicht dat deze voor dit soort situaties alternatieve examens heeft liggen dan wel op heel korte termijn kan ontwikkelen. Denk daarbij aan simulatie op school of portfolio. Hierbij is het van belang dat de examencommissie later goed moet kunnen verantwoorden, waarom zij een bepaalde aangepaste werkwijze acceptabel vindt.
Een mbo-student die door deze crisis nog één vak, enkele kleine vakken of de stage nog niet heeft kunnen afronden voor 1 september, kan toch door de hogeschool worden toegelaten. De student heeft vervolgens tot 1 januari 2021 de tijd om het mbo-diploma volledig af te maken.
Zie hiervoor de handreiking ‘Verantwoord diplomabesluit’. Hierin vindt u handvatten over de wijze waarop de examinering op een andere wijze ingericht kan worden. Hierbij is het van belang dat de examencommissie later goed moet kunnen verantwoorden, waarom zij een bepaalde aangepaste werkwijze acceptabel vindt. Het is ook aan te raden contact op te nemen met de adviseur van de bedrijfstakgroep. Wellicht kan hij/zij u verder helpen met praktische oplossingen die binnen de sector bekend zijn.
Ja. 'Oude’ niveau 2-kwalificaties, die eigenlijk op 31 juli 2020 worden afgesloten, worden als gevolg van de coronacrisis nu vijf maanden later afgesloten, dus 31 december 2020. Dit type van ‘oude’ kwalificaties zijn er niet voor niveau 3- en 4-opleidingen.
Dit kan met inachtneming van de richtlijnen van het RIVM: alle betrokkenen (examenkandidaten, docenten, surveillanten) zijn gezond en kunnen tot elkaar steeds 1,5 meter afstand houden. Bij het wachten voor en na afloop van het examen dienen allen aanwezigen het samenscholingsadvies in acht te kunnen nemen. Dit betekent dat de school moet zorgen dat voor de studenten duidelijk is wat de regels zijn op het schoolplein voordat ze naar binnen kunnen en dat er duidelijke bewegwijzering is zodat er geen opstopping in de hal kan ontstaan.
Ja. De afspraken in het servicedocument gelden in principe voor alle studenten waarvan voor de corona-crisis verondersteld werd dat zij dit studiejaar nog zouden diplomeren. Omdat dit niet altijd voor de zomer te realiseren is, is er voor hen een uitloopperiode tot 1 januari 2021.
Omdat de afspraken gelden tot 1 januari 2021 kunnen ook studenten die bijvoorbeeld in november 2020 diplomeren er gebruik van maken: het betreft hier immers vaak hetzelfde cohort. Officieel is er niets wat dit tegenhoudt. Het is aan de school om hierin een verantwoorde keuze te maken.
Ja, dit kan maar is uiteraard geheel afhankelijk van het type examen en hetgeen geëxamineerd wordt. Vaak vraagt dit een aanpassing van het exameninstrument. Bovendien is garantie nodig dat de student ‘geen hulp krijgt’ (authenticiteit). Er zijn geen specifieke landelijke richtlijnen hoe de kwaliteit wordt geborgd. Dit is de verantwoordelijkheid van de school en kan per type examen verschillen. De examencommissie moet later goed kunnen verantwoorden, waarom zij een bepaalde werkwijze acceptabel vindt (betrouwbaar, valide, transparant en vooral het issue authenticiteit verantwoorden). Dit vraagt een zorgvuldige wijze van communiceren, afstemming tussen bestuur, onderwijsteams, examencommissie en indien van toepassing examenleverancier.
Ja, dit kan. Dit is mede afhankelijk van het totale examenplan en hetgeen geëxamineerd wordt. Bestaat het examenplan uit meerdere (type) examens, waaronder de proeve, en wordt de student ook op andere manieren geëxamineerd (examenmix), dan kan een CGI in plaats van een ander examenonderdeel worden ingezet. Wellicht is een combinatie met een aantal opdrachten (portfolio) dan een idee.
Dit vraagt een aanpassing van het exameninstrument. Stem hierover af met de betreffende examenleverancier en examencommissie.
Ja, dat kan als examinering op het leerbedrijf niet mogelijk is. Volg ook bij dit alternatief de kaders van veiligheidsmaatregelen die door het kabinet op advies van het RIVM zijn aangekondigd en bekijk op basis daarvan wat er mogelijk is. Dit vraagt een aanpassing (van de toepassing) van het exameninstrument. Stem hierover af met de examencommissie.
Indien nodig kunnen exameninstrumenten aangepast worden. Stem hierbij zorgvuldig af met de examencommissie, zodat de civiele waarde van het diploma overeind blijft. Houd hierbij rekening met de volgende aandachtspunten:
Het is mogelijk de vereiste aanwezigheid te laten vervallen. Wat de inspanning inhoudt is vastgelegd in de OER of verantwoordingsdocument. Daarvoor gelden geen landelijke regels. Het kan gaan om deelname aan projecten, het bijhouden van een portfolio, het maken van toetsen, deelnemen aan een minimaal aantal lessen, enz. Bij wijziging van deze inspanning is belangrijk dat de student hierover wordt geïnformeerd, zodat hij/zij weet waaraan hij/zij moet voldoen. Als de rechtspositie van de student hierbij niet wijzigt, is het informeren van de student voldoende.
Als een school dat zo kan organiseren dat wordt voldaan aan de overheidsrichtlijnen en RIVM-adviezen, is dit toegestaan. Daarnaast is het van belang dat de student zo onafhankelijk mogelijk wordt geëxamineerd. Zorg er daarom voor dat de beoordelaar niet ook de praktijkbegeleider/docent van de student is. Of neem het examen op video of tijdens een livestream op, zodat deze ook van een afstand mee te beoordelen is. Meer informatie over objectief examineren.
Ja, dat kan als een school dat zo kan organiseren dat wordt voldaan aan de overheidsrichtlijnen en RIVM-adviezen. Een andere optie is online afnemen: het onderzoeken waard kan zijn om de studenten een opdracht te geven die ze zelf moeten maken (op afstand – soort portfolio), waarna een CGI online plaats vindt. Zie: handreiking portfolio en matrijs.
In alle gevallen geldt: het onderwijsteam onderbouwt tijdig de gewijzigde aanpak rondom examinering en werkt daarbij nauw samen met de examencommissie. Zie voor meer informatie de handreiking ‘Verantwoord diplomabesluit’.
Nb. Indien in het OER iets anders is opgenomen over de wijze van examineren, is het mogelijk om de OER aan te passen. Wanneer de rechtspositie van een student hierdoor niet wijzigt, is alleen informeren van de student over deze wijziging voldoende.
Keuzedelen en rekenen zijn belangrijke onderdelen van de opleiding. In deze tijd zijn scholen genoodzaakt om zich te concentreren op het hoogstnoodzakelijke. Daarom krijgen scholen de ruimte om in deze uitzonderlijke situatie als uiterste redmiddel te besluiten om de examens voor rekenen en de keuzedelen geen doorgang te laten vinden. Er hoeft dan dus, in tegenstelling tot wat normaliter geldt, geen resultaat behaald te worden om een student toch te kunnen diplomeren. Die onderdelen (van een keuzedeel) die al eerder zijn afgesloten, worden uiteraard wel op de resultatenlijst vermeld.
Als een keuzedeel en/of rekenen niet met een examen kan worden afgesloten, is er geen resultaat om te vermelden op de cijferlijst, behorend bij het diploma. Dit wordt uiteraard ook niet op het diploma zelf vermeld, aangezien niet behaald. Het is raadzaam dit wel aan te tekenen in het diplomadossier van de student. Aangezien er geen resultaat is kan ook geen resultaat van keuzedeel of rekenen worden meegenomen naar een vervolgopleiding. Dit betekent dat op basis van het behaalde diploma geen vrijstelling zal zijn gebaseerd op betreffende keuzedeel of rekenen. In de doorstroom naar het hbo is dit geregeld, zie: servicedocument_covid-19_aanpak_mbo_2.0.pdf. Binnen het mbo blijven de ‘normale’ regels gelden en zal de student op het volgende opleidingsniveau aan de daar geldende keuzedeelverplichtingen moeten voldoen.
Om te beginnen doet de school er alles aan om een student te geven waar hij/zij recht op heeft. Studenten die resultaten behalen, zien deze gewoon vermeld op de cijferlijst (en bij voldoende ook op het diploma); zij sluiten hun opleiding af met een volwaardig diploma.
Voor het examineren van een keuzedeel geldt het ‘standaard’ stappenplan uit de handreiking Verantwoord diplomabesluit:
Scholen hebben dit schooljaar nog enkele maanden om voor afstuderende studenten alles op alles te zetten voor stap 1 tot en met 4 voordat stap 5 wellicht echt in werking zou moeten treden. Dat betekent een administratieve uitdaging om per student te beoordelen hoe de stappen 1-4 zijn doorlopen en of deze doorloop al dan niet toereikend is om een resultaat op te baseren.
Nee. In dit geval is er vanuit de AVG bezien sprake van een ‘gerechtvaardigd belang van de school’ en is toestemming niet nodig. In sommige online programma’s – zoals Teams - is het geven van toestemming ingebouwd. In dat geval moet in dat programma toestemming gegeven worden door de student.
De beheersing van Nederlands is een belangrijk onderdeel van iedere entreeopleiding. Hoewel de hoogte van het resultaat niet meetelt voor diplomering, is het wel van belang om voldoende aandacht aan dit onderdeel van de opleiding te besteden en een gedegen inspanning te plegen. Daarbij wordt bij voorkeur de entreeopleiding minimaal afgesloten met een niveaubepaling per taalvaardigheid.
Mogelijke aanpassingen/maatregelen:
Per taalvaardigheid kan voor een andere oplossing worden gekozen. Voordat het examen / toets wordt afgenomen verantwoordt het onderwijsteam de gewijzigde werkwijze en legt dit ter vaststelling voor aan de examencommissie. Let op: neem bij wijzigen van ingekochte exameninstrumenten eerst contact op met de examenleverancier, soms is dit ook contractueel verplicht.
Dit is aan de mbo-school. Studenten hebben het recht op doorstroom als ze een bepaald diploma hebben (bijvoorbeeld van 3 naar 4), maar de school mag ook andere doorstroomregels hanteren. Binnen het mbo biedt de WEB hiervoor al voldoende ruimte. In artikel 8.2.1 lid 6 staat: “Het bevoegd gezag kan in bijzondere gevallen personen die niet voldoen aan de vooropleidingseis voor een basisberoepsopleiding, vakopleiding, middenkaderopleiding of specialistenopleiding, vrijstellen van die vooropleidingseis, indien zij bij een onderzoek hebben blijk gegeven van geschiktheid voor het desbetreffende onderwijs.” Bij doorstroom binnen het mbo hoeven dus niet dezelfde regels gehanteerd te worden als bij de doorstroom van mbo naar hbo.
In principe wordt het resultaat altijd vermeld, tenzij de student op basis van het examenprogramma nog gebruik had kunnen, en willen, maken van een herkansing na 15 maart en deze mogelijkheid vanwege de coronamaatregelen niet kon worden aangeboden. In dat laatste geval wordt er overlegd met de student over het wel/niet vermelden. Deze werkwijze geldt alleen voor studenten die voor 1 januari 2021 diplomeren.