Het Duitsland Instituut Amsterdam (DIA) sprak deze zomer in de media zijn zorgen uit over het verdwijnen van Duits in het voortgezet onderwijs door de curriculumherziening in deze onderwijssector. Vo-scholen zijn daardoor niet langer verplicht om een tweede vreemde taal naast het Engels aan te bieden. Reden genoeg om in Achter het Nieuws uit te zoeken wat de stand van zaken is in het mbo.
Belangstelling neemt toe
Uit cijfers van DUO op basis van de monitor keuzedelen blijkt dat het keuzedeel Duits vorig jaar door 5.740 van de 188.700 studenten is gevolgd. Synke Hotje van de onderwijsafdeling van DIA beaamt dat het goed gaat met het vak Duits in het mbo. ‘De belangstelling groeit in het mbo. We zien dat aan het aantal mbo-studenten dat op internationale stage gaat. Spanje staat op nummer 1 en Duitsland op de tweede plaats. Steeds meer studenten willen stagelopen bij onze oosterburen.’ Ook op het Noorderpoort College en bij het ROC van Twente ziet men dat Duitsland een populair stageland is en de interesse van studenten voor het vak Duits gewekt is. ‘Tot een jaar of zeven geleden was het niet gebruikelijk onder studenten om het vak Duits te volgen, maar door de economische crisis ontdekten onze studenten dat er veel werk over de grens is. Dan is een goede beheersing van het Duits natuurlijk belangrijk,’ schetst Wim van de Pol, lid college van bestuur van het Noorderpoort College. ‘Duits is bij ons op ondernemerschap na het meest populaire keuzedeel’, aldus John van der Vegt, voorzitter college van bestuur van ROC van Twente.
Dit roc is onderdeel van het samenwerkingsverband Ler(n)ende Euregio waarvan ROC van Nijmegen penvoerder is en dat al ruim twintig jaar werk maakt van grensoverschrijdend leren. In dit Europees samenwerkingsverband van roc’s in de grensregio van Gelderland, Brabant en Overijssel en Duitse mbo-scholen in Nordrhein-Westfalen, werken scholen samen om studenten kennis te laten maken met de beroepscultuur, taal en het onderwijssysteem van het buurland. Dat gebeurt door middel van uitwisselingen, projecten en stages. ROC van Twente neemt deel aan de projecten ‘Leren zonder grenzen’ en ‘Taal Verbindt’ die Ler(n)ende Euregio initieerde en waarin uitwisselingen tussen Nederlandse en Duitse mbo-scholen over de grens centraal staan. ‘We zien dat studenten de taal veel sneller leren als ze in contact zijn met Duitse medestudenten en samen aan een opdracht werken,’ zegt Van der Vegt. Hij constateert op zijn roc dat het aantal uitwisselingen en studenten dat daaraan deelneemt groeit in sectoren als logistiek, zorg en techniek.
Lerende Euregio
Binnen Ler(n)ende Euregio is de stichting ‘Duits in de Beroepscontext’ actief die aandacht voor de Duitse taal en de euregionale arbeidsmarkt stimuleert. Veertien roc’s nemen hieraan deel, waaronder ook scholen buiten de grensregio zoals het Nova College in Haarlem. Dankzij inspanningen van deze stichting is het keuzedeel Duits zodanig in populariteit gestegen dat het vak in de top 10 staat van meest gekozen keuzedelen. ‘We hebben de beroepscomponent toegevoegd aan het leren van de Duitse taal waardoor studenten kunnen ervaren hoe waardevol het is om het Duits goed te beheersen als je bijvoorbeeld een verkoopgesprek moet houden of met een Duitse klant een logistieke planning moet maken. Ze komen op een laagdrempelige en praktijkgerichte manier in aanraking met een vreemde taal in plaats van het leren van grammaticale regels. Daardoor wordt het vak Duits veel aantrekkelijker voor studenten,’ zegt Willem van Hees, projectleider van Ler(n)ende Euregio.
In samenwerking met het Goethe Instuut heeft ‘Duits in de Beroepscontext’ een examensystematiek ontwikkeld voor zowel het examineren van de keuzedelen Duits als voor het afsluiten van vaardigheden Duits in andere opleidingsdelen waarin kennis van Duits vereist is. Voldoet een roc aan de kwaliteitseisen die het Goethe Instituut aan het examen voorschrijft, dan mag de school het Goethe–certificaat uitreiken aan studenten die het examen Duits met goed gevolg hebben afgelegd. ‘In het schooljaar 2018-2019 hebben 500 mbo-studenten dit certificaat mogen ontvangen’, zegt Willem van Hees.
Goethe-certificaat en tweetalige opleidingen
‘Je kunt het Goethe-certificaat vergelijken met het Cambridge-certificaat. Je kunt op verschillende niveaus examen doen,’ zegt Peter van Mulkom. De voorzitter van college van bestuur van ROC Nijmegen merkt op zijn school dat dit certificaat mede een extra stimulans is om Duits te kiezen. ‘Studenten zijn zich ervan bewust dat dit kwaliteitszegel relevant is als je euregionaal wilt werken. Ook Nederlandse bedrijven hechten veel waarde aan het certificaat omdat daarmee zichtbaar is welk taalniveau iemand beheerst.’
Inmiddels biedt een aantal mbo-scholen ook tweetalige opleidingen aan. Op de opleiding Opticien van het Deltion College in Zwolle krijgen studenten vanaf het eerste leerjaar een dag per week les in het Duits. Een Duitse opticien maakt hen dan bekend met de vaktaal en de werkwijze in Duitsland. ‘Het is echt leren in de praktijk,’ zegt opleidingsmanager Arnold Sterk. Dit schooljaar studeren de eerste negen tweetalige opticiens af. ,’Een student heeft al een contract aangeboden gekregen bij zijn Duitse stagebedrijf’, zegt Sterk. Vanwege de goede samenwerking met Duitse scholen in de grensstreek en het arbeidspotentieel in Duitsland, koos Deltion ervoor om deze kleine vakopleiding tweetalig te maken. ‘Er is veel belangstelling vanuit Duitsland voor onze studenten. Nederlandse opticienketens als Hans Anders en Grand Vision zijn daar actief. In Duitsland zijn er 12.000 opticienzaken en een tekort aan opticiens, ‘ zegt Sterk.
Het Noorderpoort College heeft sinds vorig schooljaar de driejarige opleiding Internationale Betriebswirtschaft in het pakket die gericht is op zakendoen met Duitsland. Circa twintig studenten zijn vorig jaar gestart. Zij krijgen bovenop hun vakken extra les in het Duits in het kader van een excellentieprogramma dat is afgestemd met het Goethe Instituut. ,’Het zijn gemotiveerde studenten die de extra stof aan kunnen,’ zegt Van de Pol.
