Wetgeving
Het beleid voor doelmatig en kansrijk opleiden in het mbo is en blijft gebaseerd op zoveel mogelijk zelfregulering door de mbo-scholen. Het gaat erom dat de scholen optimaal bijdragen aan een kansrijke toekomst voor studenten. Sinds het verschijnen van het actieplan ‘Focus op vakmanschap’ 2011-2015 van het mbo van de minister van OCW is doelmatigheid van het opleidingsaanbod in het mbo een belangrijke doelstelling van het overheidsbeleid. In brieven aan de Tweede Kamer wordt regelmatig aandacht besteed aan dit thema.
Vanaf 1 augustus 2015 is de wet Macrodoelmatigheid in het beroepsonderwijs van kracht. Deze wet regelt, onder andere, de zorgplichten arbeidsmarktperspectief en doelmatigheid voor het bekostigd middelbaar beroepsonderwijs. Deze wet is verder uitgewerkt in de Beleidsregel macrodoelmatigheid beroepsonderwijs, daarin zijn onder andere de criteria voor de zorgplicht doelmatigheid te vinden. Ten slotte is het ook van belang dat mbo-scholen van elkaar weten wanneer zij opleidingen starten of stoppen, zodat zij hierover eventueel met elkaar in overleg kunnen treden. Hiervoor is Regeling melding voornemen starten of beëindigen beroepsopleidingen. Deze regeling beschrijft wanneer en hoe mbo-scholen hun voornemens tot het starten en stoppen van mbo-opleidingen aan DUO moet melden.
Commissie macrodoelmatigheid mbo
De Commissie macrodoelmatigheid mbo (CMMBO) onderzoekt en adviseert over macrodoelmatigheid, voorgenomen fusies en over kleine, unieke opleidingen in het bekostigde middelbaar beroepsonderwijs. De minister van OCW heeft deze commissie ingesteld en deze is op 1 september 2015 van start gegaan. De commissie heeft drie formele taken en werkt op basis van een beleidsregel van de minister:
- Onderzoeken instellen naar de naleving van de zorgplichten doelmatigheid en arbeidsmarktperspectief in de wet. Dit gebeurt op verzoek van de minister van OCW op basis van binnengekomen signalen.
- Advies uitbrengen aan de minister over te nemen maatregelen op basis van de uitkomsten van bovengenoemde onderzoeken.
- Thematisch het opleidingsaanbod in het mbo doorlichten (bijvoorbeeld in een sector of branche) en de minister hierover adviseren in verband met de naleving van de zorgplichten. Ook dit gebeurt op verzoek van de minister.
Daarnaast kan de commissie mbo-scholen en bedrijfsleven adviseren bij een geschil over (on)doelmatigheid.
SBB en TAC Doelmatigheid
Landelijk overlegt onderwijs en bedrijfsleven met elkaar over de doelmatigheid binnen SBB. Een thema-adviescommissie (TAC) adviseert het SBB-bestuur hierover. De TAC Doelmatigheid bestaat uit vier vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en vier vertegenwoordigers van het middelbaar beroepsonderwijs. In de sectorkamers van de SBB wordt de doelmatigheid van het opleidingsaanbod in sectoren en branches in het bedrijfsleven regelmatig besproken.
In november 2022 heeft de Taskforce ‘Kansrijk opleiden’ van SBB onder leiding van Lodewijk Asscher een advies opgeleverd. Daarin concludeert het dat de werkwijze die sinds 2018 binnen SBB werd gehanteerd om knelpunten in de aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt te signaleren onvoldoende heeft gewerkt om de grote uitdagingen op de arbeidsmarkt op te halen. Daarom adviseert de taskforce een aanpak waarbij beroepsonderwijs en bedrijfsleven zowel landelijk, sectoraal als regionaal in gesprek gaan en afspraken maken voor kansrijk opleiden. Verder moeten scholieren betere voorlichting krijgen over arbeidsmarktkansen van verschillende mbo-opleidingen. Ook dient het gemakkelijker te worden om te switchen naar een kansrijkere opleiding.
