Kern van de wet
Het ministerie van OCW wil met de wet toelatingsrecht jongeren kunnen volgen en ondersteunen bij een soepele overstap naar het mbo. Studenten hebben het recht op automatische toelating tot de opleiding van hun eerste keuze wanneer zij voldoen aan de wettelijke vooropleidingseisen. Voor sommige opleidingen gelden opleidingseisen en/of aanvullende eisen.
De kern van de wet bestaat uit vier maatregelen:
- De invoering van 1 april als landelijke aanmelddatum voor het mbo.
- Automatisch toelating van studenten die voldoen aan de nadere vooropleidingseisen, en/of eventuele aanvullende eisen, zich vóór 1 april hebben aangemeld en hebben deelgenomen aan eventuele verplichte intake-activiteiten van de school.
- Het recht op een studiekeuzeadvies bij tijdige aanmelding.
- De invoering van en bindend studieadvies voor studenten van mbo 2-, 3- en 4-opleidingen.
Een school kan deelname aan verplichte intakeactiviteiten van de student eisen. Een aspirant-student die zich voor 1 april aanmeldt, heeft het recht op een studiekeuzeadvies. Hoe dat advies kan worden aangevraagd staat vermeld in het toelatingsbeleid van de opleidingen. Scholen moeten hun beleid publiceren voor 1 februari, de deelnemersraad heeft daarop instemmingsrecht.
Voor een aantal opleidingen mogen mbo-scholen aanvullende eisen (blijven) stellen. De minister heeft per ministeriële regeling vastgesteld om welke opleidingen het gaat. Ook bij niet-verwante doorstroom vanuit het vmbo kunnen nadere vooropleidingseisen gelden.
Numerus Fixus
Een school kan voor sommige opleidingen een numerus fixus instellen om het aantal opleidingsplaatsen te beperken. Aan het stellen van een numerus fixus zijn voorwaarden verbonden. Zo mogen bijvoorbeeld geen extra eisen gelden aan de geschiktheid van de student (tenzij er voor de opleidingen aanvullende eisen zijn gesteld). De school maakt vóór 1 februari voorafgaand aan de start van het schooljaar in het beleid duidelijk hoe omgegaan wordt met de numerus fixus.
Monitoring
Gelijk met de invoering van het toelatingsrecht is gestart met een meerjarig onderzoek de implementatie en gevolgen te monitoren en te evalueren. In de tussenrapportage uit 2020 is zijn de eerste, directe effecten onderzocht.
Standpunt MBO Raad
Tijdens de behandeling door de Tweede Kamer heeft de MBO Raad meerdere bezwaren geuit tegen het wetsvoorstel. De wet betekent een verschuiving in de opdracht aan het mbo. Het plaatsen van studenten in opleidingen waar zij een reële kans maken om hun diploma te behalen – en vervolgens op de arbeidsmarkt aan de slag te kunnen – is ondergeschikt komen te staan aan de wens van de student om zelf een opleiding te kiezen, ook tegen het advies van een school in. Hoewel de wet studenten duidelijkheid geeft over hun rechten en de mogelijkheid om te ontdekken of iets bij hen en bij hun talenten past (al adviseert de school anders) legt het ook de volledige verantwoordelijkheid voor de opleidingskeuze bij de studenten. De MBO Raad hoopt dat alle betrokkenen open blijven staan voor het deskundige advies van de school.
