Open brief aan nieuw kabinet: benut het mbo voor inburgering en educatie!

Het mbo is van onschatbare waarde waar het gaat om het opleiden van vakmensen voor de beroepen van morgen. Van vakmensen die, mede dankzij hun opleiding en diploma, weerbaar zijn en vol zelfvertrouwen hun loopbaan vormgeven. Datzelfde mbo heeft de maatschappelijke opdracht om een breed scala aan doelgroepen met verschillende talenten kansen te bieden om ‘hun’ weg te vinden. Op de arbeidsmarkt en in de samenleving.  

Het mbo is krachtig en staat als belangrijke regionale spil middenin de samenleving, samen en in samenwerking met instellingen, bedrijfsleven en overheid. In Nederland is dat onmisbare, krachtige middelbaar beroepsonderwijs publiek gefinancierd. We betalen er allemaal voor en zouden er in principe ook allemaal gebruik van moeten kunnen maken. Alleen: dat gebeurt niet. Of in ieder geval te weinig. En dat is om meerdere redenen een gemiste kans. Wij pleiten ervoor om het mbo veel beter te benutten dan we tot nu toe doen. Uiteraard voor initieel onderwijs voor jongeren die een startkwalificatie halen. In het kader van een ‘leven lang ontwikkelen’ ook voor volwassenen. En niet in de laatste plaats: als opstap in het sociaal domein.

Praten we over het mbo in combinatie met het sociaal domein, dan hebben we het onder meer over deelnemers aan inburgerings- en educatietrajecten. Tijdens hun inburgeringstraject volgen inburgeraars een cursus Nederlands, een cursus maatschappelijke oriëntatie en een programma loopbaanoriëntatie. Daarnaast krijgen ze individuele trajectbegeleiding. In educatietrajecten gaan laaggeletterden aan de slag met taal, rekenen en digitale vaardigheden, vaak geïntegreerd met beroepsvaardigheden of thema’s als gezondheid en financiële redzaamheid. Dit zijn vaak mensen met een Nederlandse achtergrond die steeds lastiger hun weg in de samenleving en op de werkvloer vinden, omdat ze niet beschikken over de juiste basisvaardigheden.

Dat klinkt allemaal heel plausibel, logisch en lovenswaardig. We horen het u zich dan ook afvragen: waarom eigenlijk dit pleidooi, terwijl inburgering en educatie publiek zijn gefinancierd? Dat klopt. Alleen: het ministerie van OCW beschouwt inburgerings- en educatietrajecten als een private tak van onze mbo-instellingen. Terwijl het publieke budget wordt ingezet via de gemeenten die vooralsnog meestal voor een openbare of onderhandse aanbesteding kiezen. Gevolg van deze constructie is dat we als mbo gedwongen zijn om in te schrijven op aanbestedingen. Omdat we geen publiek geld mogen besteden aan de ‘private activiteiten’, moet alles kostendekkend gebeuren. Hierdoor zijn we duurder dan commerciële aanbieders omdat we ons als goed werkgever uiteraard houden aan de CAO voor het mbo. Het is dus onzeker of mbo-instellingen vanwege de prijs mogen inschrijven en of ze de aanbesteding gegund krijgen. Vanwege de private aanbesteding moeten deze activiteiten bovendien separaat plaatsvinden van ons regulier mbo-onderwijs. Combinaties met het reguliere mbo-onderwijs en inzet van onze mbo-infrastructuur zijn hierdoor niet mogelijk. Zie hier de spagaat waarin we zitten.

De uitgebreide publieke mbo-infrastructuur (die we met z’n allen betalen) en de expertise van het mbo (denk aan passend onderwijs, begeleiding, samenwerking met het bedrijfsleven voor stages en praktijkleren) mogen we voor deze doelgroep nu niet inzetten tijdens hun inburgerings- en educatietrajecten. De financiële en wetmatige belemmeringen van de private routes zorgen ervoor dat inburgeraars en laaggeletterden nu geen gebruik kunnen maken van het volledige aanbod dat het mbo te bieden heeft. U begrijpt: dat is een doorn in ons oog. 

Hoe goed zou het zijn als ook inburgeraars en laaggeletterden via de publieke infrastructuur van het mbo aan het werk kunnen? Een logische en passende combinatie, alleen al als je kijkt naar de toenemende krapte op de arbeidsmarkt. We hebben deze mensen hard nodig en met gecombineerde trajecten komt de overstap naar de arbeidsmarkt – en niet te vergeten een zelfredzaam leven – dichterbij.

Wij willen als mbo onze maatschappelijke verantwoordelijkheid pakken om iedereen mee te laten doen in de samenleving. En daarom roepen we het kabinet op inburgering en educatie als publieke taken te zien en deze te beleggen bij het mbo!

Met vriendelijk groet,

Trudy Vos, voorzitter college van bestuur ROC van Twente

Alice Muller, lid college van bestuur Firda