Sociaal domein: 'Mbo-scholen onmisbare schakel in krachtige samenwerking met gemeenten en UWV'

Aanhaken op de arbeidsmarkt. Doen wat de samenleving van je vraagt. Sommige mensen hebben net dat extra zetje nodig om de volgende stap te zetten. In veel regio’s geven gemeenten, UWV en mbo-scholen dat zetje, in maatwerk- en certificaattrajecten, als gezamenlijke partners van sociaal maatschappelijke vraagstukken. En dat biedt kansen, constateert Leonard Geluk, algemeen directeur van Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). “Gemeenten en mbo-scholen werken veel meer samen in de regionale arbeidsmarkt, zoals in de Regionale Mobiliteitsteams. Door de krapte op de arbeidsmarkt heeft een kanteling plaatsgevonden. Waar werkgevers eerder vacatures uitzetten en vervolgens kandidaten uit de ‘kaartenbak’ kregen aangeboden, wordt nu met kandidaten zelf naar passende vacatures gekeken. Hier liggen ook kansen voor gemeenten en UWV om met mbo-scholen leerwerkroutes op te zetten, voor cruciale sectoren en kansrijke beroepen.” 

Die kansen ziet Judith Duveen, directeur Werkbedrijf van UWV óók. “Een van de belangrijke oorzaken van de arbeidsmarktkrapte is de kwalitatieve mismatch. Het werkzoekendenaanbod sluit niet aan bij wat werkgevers vragen, omdat ervaring, vaardigheden en/of diploma’s van werkzoekenden niet aansluiten. Scholing, in welke vorm ook, is dan een belangrijke oplossing. Ook voor mensen die willen switchen naar ander werk. Het mbo levert hier een belangrijke toegevoegde waarde. Het bewijst dat het via onder meer kwalitatief hoogstaande leerwerk- en scholingstrajecten de vakmensen van de toekomst aflevert. Scholing is dus een essentieel onderdeel om de mismatch op de arbeidsmarkt tegen te gaan. Zeker bij beroepen waar veel vraag naar is, zoals onderwijsassistenten, elektriciens en zorgpersoneel.” 

Dat de samenwerking tussen gemeenten, UWV en mbo ook veel kan betekenen voor jongeren en (jong)volwassenen zonder startkwalificatie, dus een afstand tot (een duurzame plek op) de arbeidsmarkt, staat volgens Leonard Geluk buiten kijf. “Gemeenten en mbo-scholen werken vaak al nauw samen op thema’s als eenzaamheid of mentaal welbevinden. Steeds meer gemeenten bieden zorg op de scholen aan. Tegelijkertijd hebben we in een sterke basis en door krachtige samenwerking als gemeenten en onderwijs ook vastgesteld dat alleen maar meer hulpverlening in school niet houdbaar en dus niet wenselijk is. Vaak wordt er al regionaal samengewerkt om jongeren in een kwetsbare positie te ondersteunen, waarbij het helpt om het doel voor ogen te houden en niet de bekostigingssystematiek. Vanuit VNG steunen we daarom de boodschap van ervaringsdeskundige jongeren om hen niet los te laten totdat hun basis van de zogenoemde ‘big 5’ (wonen, inkomen, welzijn, werk & school en support) op orde is. We hebben als VNG hier ook een onderzoek naar laten doen hoe gemeenten dit in de praktijk brengen. Daarnaast worden we in deze samenwerking versterkt door de aankomende Wet aanpak meervoudige problematiek sociaal domein (Wams) en de aankomende Wet school naar passend werk. Uitdaging blijft wél hoe we jongeren positief op school of werk mee laten doen en hen niet zien verdwijnen in de handen van criminele organisaties, die op de loer liggen. Juist voor kwetsbare groepen jongvolwassenen moeten gemeenten en onderwijsinstellingen klaar staan.”

“Wat gemeenten, UWV en mbo-scholen bindt en waar we elkaar versterken is het verschil dat we kunnen maken voor mensen die nu niet gemakkelijk aan het werk komen of om een of andere reden in een kwetsbare positie zitten en niet kunnen overstappen naar een duurzame nieuwe baan”, vult Judith Duveen aan. “Door als mbo-scholen, UWV, gemeenten én werkgevers samen te werken kunnen mensen met behulp van leerwerkcombinaties, waaronder beroepsbegeleidende leerweg en andere mbo-leerroutes, duurzaam aan het werk komen of blijven. Daarnaast wil UWV samen met gemeenten en mbo’s actief inspelen op specifieke behoeftes van werkenden, werkzoekenden en werkgevers in de regio. Sommige regio’s hebben namelijk meer vraag naar zorgpersoneel, terwijl andere regio’s een tekort aan elektriciens hebben. Samen kunnen wij efficiënt en flexibel inspelen op deze regionale behoeftes door het gezamenlijk aanbieden van scholings- en leerwerktrajecten.”

In dat ‘samen’ en in die ‘gezamenlijkheid’ is een belangrijke rol weggelegd voor het mbo, onder meer waar het gaat om het oplossen van een aantal grote maatschappelijke problemen. Judith Duveen: “Het mbo is aanbieder van passend onderwijs dat is afgesteld op de vraag op de arbeidsmarkt en de wensen van werkzoekenden en werkgevers. Het onderwijs in Nederland is redelijk vastgeketend in periodes en langdurige trajecten. Dit past niet altijd bij de behoeftes van werkzoekenden die een omscholing willen volgen. Het mbo kan door een kritische blik naar buiten en aanpassingen aan het curriculum hier beter op inspelen. Zo draagt het mbo bij aan het oplossen van de kwalitatieve mismatch op de arbeidsmarkt en daarmee ook aan de personeelstekorten.” “Voor veel beroepen blijft een volwaardig diploma essentieel”, vult Leonard Geluk aan, “al komt de focus steeds meer te liggen op vaardigheden. Via praktijkleren laten we mensen die nu aan de kant staan of in een beroep zitten dat niet meer passend is, ervaring opdoen en competenties verwerven. Ook in het mbo groeit die aandacht voor brede vaardigheden, waardoor het een cruciale rol speelt bij de versterking van het praktijkleren en bij het Leven Lang Ontwikkelen. Ik ben dan ook zeer positief over de samenwerking tussen gemeenten en roc’s. Nu en in de toekomst.”