Een warm pleidooi voor het talentenpaspoort

Het Summa College is met ruim achttienduizend studenten plus twaalfhonderd leerlingen op zogenoemde geallieerde scholen de grootste mbo-instelling van Zuid-Nederland. Stand verplicht. En zo is de onderwijsinstelling nadrukkelijk bezig met de vernieuwing. Pakweg anderhalf jaar geleden zette het Summa College koers richting een nieuwe visie. “Aanleiding waren de verslagen van collega Henk Slagt (bestuurslid CvB) na dertig dagen én mijn eerste honderd dagen bij deze instelling”, vertelt De Vries. “Onze observaties bleken op een groot draagvlak binnen de organisatie te kunnen rekenen; niet de regels, het curriculum en de procedures, zeg maar het systeemdenken, maar juist het mensbeeld moet de basis van ons handelen moet zijn. En dat vraagt om een mindshift. Niet alleen op de ‘werkvloer’ in Zuidoost-Brabant. Maar ook in Den Haag.”

Eigenlijk zijn we hier naast eigenzinnig ook een beetje conservatief. Want eigenlijk willen we terug naar vroeger, toen de student nog écht centraal stond. In onze optiek is een mbo-instelling geen diplomafabriek. Ja, we hebben ruim driehonderd opleidingen op verschillende niveaus. Maar we zijn bovenal een gemeenschap van mensen. Ik zie het Summa meer als een maatschappelijke organisatie. We staan midden in de samenleving. En zetten zelf de student, de medewerker en, natuurlijk ook, het bedrijfsleven centraal.” Ruim baan voor de menselijke maat.

De leiding van het Summa College moet niets hebben van dichtgetimmerde regels. “Het leven is meer dan meetbare momenten waarop je afgerekend wordt. Bovendien is een diploma maar een momentopname. Zo van: wat heb je de afgelopen jaren geleerd? Terwijl de samenleving er veel meer aan heeft als iedereen de kans krijgt zijn talenten te ontwikkelen. Nu én in de toekomst. Daarom houden wij als Summa College een passioneel pleidooi voor een talentpaspoort én Leven Lang Ontwikkelen.” Dit zijn niet voor niets belangrijke ingrediënten van Summa2025.

Vanaf de basisschool, zo is De Vries’ betoog, wordt iedereen in een hokje gestopt, op niveaus afgerekend. “Waarom moet iedereen in dezelfde mal worden geduwd? En waarom focussen we zo erg op zaken waar mensen minder goed in zijn?”, vraagt hij zich af. “Waarom kan iemand op bijvoorbeeld een (mbo) opleiding International Business niet op verschillende niveaus leren? Dus het ene vak, accountancy bijvoorbeeld, netjes op mbo 3-niveau en Engels op hbo-niveau? Zo voorkomen we dat iemands laagste schoolniveau zijn algemene niveau wordt.”

De voorzitter van het College van Bestuur is een van de motoren achter het vernieuwingsproces binnen het Summa College. “Ik vind het belangrijk dat mensen gelukkig zijn. Als bestuurder van de Gelderse zorginstelling Viattence zat ik regelmatig aan het bed van een stervende. En dat deed me realiseren hoe belangrijk het is om te genieten van het leven. Het is zonde om dat pas na je werkzame leven te ontdekken? Ik noem het ook wel de kunst van het leven. Ontmoeting, het leggen van contacten. De interactie met andere mensen. Dat is zeker zo belangrijk als het vergaren van kennis, als werken.”

En om gelukkig te worden is het van belang dat je de kans krijgt je talenten te ontwikkelen. Want: wat is mooier dan te doen waar je goed in bent?” Die visie draagt hij al decennia uit. Eerder bij een klooster, de Gelderse zorggroep én bij GGD Nederland. Daarom nam hij ook eerder zitting in de Raad van Toezicht van Rutgers WPF, het kenniscentrum voor seksualiteit en seksuele gezondheid. 

De afgelopen anderhalf jaar was een groot aantal medewerkers en studenten van het Summa College betrokken bij discussie, studies en uitwerking van de nieuwe visie. Het heeft geleid tot een flink stuk, met deelprogramma’s en jaarprogramma’s. Deze co-creatie met de Summa-gemeenschap loopt nog steeds. Dus een beeld van de fijne details zit er in deze editie van Profiel nog niet in. Maar het is wel mogelijk enkele hoofdlijnen te schetsen.

In Summa2025 wordt – niet echt verrassend voor de goede lezer - ruim baan gegeven aan talent. De Vries: “Iedereen heeft talent. Wij faciliteren de student om zijn of haar hart te volgen. En dat in zijn ritme. Natuurlijk is er een curriculum, maar veel minder dringend. Bij ons bepaalt de student in de toekomst zijn eigen tempo. Hij hoeft niet binnen een jaar, of drie klaar te zijn. Hij is klaar als hij zover is.”

Dit vergt nogal wat van de organisatie; van de docent, maar ook van de administratie. Om met dat laatste te beginnen; in het kader van Summa2025 is vernieuwing van onderwijsadministratie, roostering en examinering in gang gezet. “Zodat de student efficiënt gefaciliteerd kan worden en we snel kunnen schakelen”, zegt De Vries.

Voor docenten heeft Summa2025 ook een logische verandering in petto. “De focus is de afgelopen jaren al veranderd van ‘kennis stampen’ naar het begeleiden van studenten”, zegt De vries. “We zetten nu vol in op het coachen. De leerkracht moet aan de slag met de behoeften van studenten. Hij moet zien wanneer een student toe is aan bepaalde informatie. En die dan pas aanbieden. De student geeft het ritme aan. Het gevolg is dan ook een veel meer gepersonaliseerd onderwijs.”

De vraag blijft of het Summa College haar visie voor elkaar krijgt, of het ministerie en de onderwijsinspectie mee bewegen. “Hier kom ik om de hoek kijken”, zegt De Vries. “Ik grijp elke kans aan tijdens overleg met collega’s, Den Haag en inspecteurs om onze visie uit te dragen. En vergeet niet, zoals altijd gaan veranderingen geleidelijk. Natuurlijk blijven wij voldoen aan de regels. Al is het alleen maar omdat we nu diploma-financiering hebben.”

De Vries wil aan ‘systeemspelers’ zoals hij ze noemt laten zien dat het Summa College goed bezig is. “We scoren tenslotte goed tijdens onderzoeken van de onderwijsinspectie, op financieel gebied en bij barometers van kwaliteit. En door te laten zien dat we onze zaken netjes op orde hebben, kunnen we ook ruimte vragen voor onze visie.”

De veranderende koers van de Eindhovense onderwijsinstelling kan ook geen verrassing voor het ministerie zijn. “We hebben een reeks pilots, in goed overleg met alle betrokkenen, opgezet om te komen tot een proeftuin voor talentenpaspoorten”, aldus de voorzitter van het College van Bestuur. “Aan het einde van het studiejaar worden de eerste paspoorten uitgereikt.” Hij noemt de steun van het bedrijfsleven voor de nieuwe visie ook belangrijk. “Grote industriële bedrijven in de regio als DAF, Philips en ASML vinden net als ons talent steeds belangrijker dan diploma’s. Dus de maatschappij vraagt het. En dat sterkt mij in de gedachte dat we op de goede weg zijn.”    

Verhaal gepubliceerd in december 2021 in vakblad Profiel.