In gesprek met Elisabeth Post

Waar het mbo decennialang positieve studentengroeicijfers liet zien, zakte de mbo-populatie dit schooljaar voor het eerst sinds tijden onder de 500.000-grens. “Het feit dat we de afgelopen jaren door de coronapandemie niet of nauwelijks open dagen konden organiseren”, speelt hierin een belangrijke rol”, constateert Adnan Tekin. “Er heerst best wel een negatief beeld over het mbo. Dat beeld verdwijnt vaak als sneeuw voor de zon als jongeren, al dan niet met hun ouders, onze scholen binnenstappen en tijdens een open dag het mbo écht ervaren. Dan ook voelen ze dat het hoger onderwijs lang niet altijd beter is en dat juist het mbo een hele mooie, verstandige keuze kan zijn.”

Daarmee refereert Adnan Tekin aan een andere belangrijke oorzaak voor de ingezette daling: de opwaartse druk in het onderwijs. “Hoger zou altijd beter zijn, maar dat is natuurlijk absoluut niet waar. Toch kiezen steeds meer leerlingen voor de havo en het vwo, mede omdat middelbare scholen tijdens de coronaperiode hun exameneisen versoepelden waardoor het makkelijker werd om naar de havo te gaan. Het zou me trouwens niet verbazen als een deel van deze jongeren uiteindelijk toch instroomt in het middelbaar beroepsonderwijs. Gewoon, omdat het hun beter past.”

Blijft de vraag wat nodig is om die drang (soms zelfs dwang) naar ‘hoger’ om te buigen naar de meer logische keuze voor ‘dat wat bij de jongere past’. “Terug naar de tekentafel en ons onderwijssysteem grondig hervormen”, zegt Adnan Tekin stellig. “We selecteren nu heel vroeg, rond het twaalfde levensjaar, terwijl we de jeugd de ruimte moeten geven om zichzelf te ontdekken en te snuffelen aan diverse beroepen en typen onderwijs. Ik heb wel eens geopperd om het onderwijssysteem om te vormen naar een academische en een praktische route. Dat lijkt me veel gezonder. Niet iedereen past in de standaard mal.” Elisabeth Post is het daar roerend mee eens: “Ik geloof niet in een ‘one size fits all’-aanpak. Als ik naar mijzelf kijk, dan had ik er op die leeftijd minder moeite mee. Maar ik kan mij heel goed voorstellen dat anderen het een stuk lastiger vinden om de juiste keuze te maken.”

Van de studenten die wél voor het mbo kiezen, stromen er jaarlijks gemiddeld 15.000 in op de verschillende logistieke opleidingen; zo’n drie procent van het totaal. Elisabeth Post: “Als je weet dat ongeveer vijf procent van de Nederlandse beroepsbevolking in onze sector werkt, is alleen al op de opleidingen sprake van een tekort. Aan de voorkant vissen meerdere opleidingen in dezelfde leerlingenvijver, iets verderop vissen meerdere sectoren in dezelfde mbo-studentenvijver en dus geregeld achter het net. Het wordt in de transport en logistiek steeds lastiger om potentiële werknemers aan te trekken, terwijl onze sector écht booming is. Kies je als mbo’er voor onze sector, dan ben je verzekerd van werk. Wij hebben structureel 33.000 (!) vacatures openstaan.”

Flink wat werk aan de winkel dus om studenten te enthousiasmeren voor een ‘opleiding in de logistiek’. Maar: waar begin je? “Bij ons als maatschappij”, stelt Adnan Tekin. “Het mbo krijgt nog niet altijd de waardering die het verdient. Terwijl je met een mbo-diploma goud in handen hebt. Ter promotie van de sector zou het goed zijn als bedrijven meer samenwerking zoeken met mbo-instellingen in de regio. Daar staan scholen echt voor open. Ook is het belangrijk om stageplekken aan te blijven bieden. Zeker met deze krapte op de arbeidsmarkt. Studenten zijn potentiële werknemers die zonder stage hun mbo-diploma niet kunnen halen. En het kan geen kwaad je sector mooi over het voetlicht te brengen, liefst in lijn met de jongerentaal. Veel jongeren vinden duurzaamheid een belangrijk onderwerp, maar ik kan me voorstellen dat ze het thema minder snel koppelen aan de transport en logistiek.”

“Dat idee is volledig achterhaald”, zegt Elisabeth Post. “Als transport- en logistieksector lopen we juist voorop in bijvoorbeeld de energietransitie. Potentiële studenten zijn van harte welkom om innovatieve plannen verder te ontwikkelen. Ken je de slogan ‘Zonder transport staat Nederland stil?’ Dat is ook écht zo. Ontbreekt het aan voldoende goed gekwalificeerde mbo’ers, dan kunnen we geen spullen van A naar B vervoeren en hebben we grote problemen in onze warehouses. In de volle breedte hebben we mbo’ers gewoon heel hard nodig. Niet voor niks zijn we bezig met een imagocampagne waarin we laten dat we als sector mensen veel kunnen bieden. Uitdaging blijft wél het regelen van goede stageplekken. Bedrijven willen ze aanbieden, maar missen de handjes voor goede begeleiding. Alleen betekenen minder stagestudenten op termijn minder personeelsleden, waardoor tekorten alleen maar verder oplopen. De kunst is om deze vicieuze cirkel te doorbreken.” Adnan Tekin knikt: “Er valt nog een wereld te winnen.”