Nederland enorm bezorgd over tekort aan vakmensen

Uit het onderzoek komen enkele zorgwekkende conclusies naar voren. Zo geeft 88 procent van de Nederlanders aan dat hoger theoretisch onderwijs als ‘beter’ wordt beschouwd dan praktisch beroepsonderwijs. Vooral mensen met een hbo- of wo-achtergrond delen deze opvatting. "Deze ‘hoger is beter’-mentaliteit houdt onze samenleving in een wurggreep" stelt Tekin. "Ik spreek nog steeds jongeren die zich schamen om ervoor uit te komen dat ze een beroepsopleiding volgen. Dat is zorgelijk, want onze timmermannen, techneuten en verzorgenden zijn van onschatbare waarde. Ons land kan simpelweg niet zonder hen. Tegen eenieder die vast wil houden aan dit klassendenken wil ik zeggen: kom eens uit je bubbel!"

Bijna zeven op de tien Nederlanders (68%) vinden dat jongeren al te vroeg een opleiding moeten kiezen, waardoor de kans groot is dat zij iets kiezen wat niet bij hen past. “Al helemaal als ze in het primair en voortgezet onderwijs niet in aanraking zijn gekomen met verschillende beroepen”, legt Tekin uit. “Een later selectiemoment, waarbij jongeren langer de tijd hebben om hun talenten te ontdekken, zou enorm kunnen helpen”. 

Hoewel theoretisch onderwijs vaak hoger wordt gewaardeerd, vindt 9 op de 10 Nederlanders ook dat vakmensen onvoldoende erkenning krijgen. Dit moet anders, benadrukt Tekin. "Bijna 70 procent van de Nederlanders vindt dat vakmensen beter betaald moeten worden, en daar zijn wij het volledig mee eens. Mbo’ers verdienen gemiddeld nog altijd minder dan hbo’ers of wo’ers. Een beter salaris maakt het vak niet alleen aantrekkelijker, maar stimuleert ook om- en bijscholing naar sectoren waar grote tekorten zijn. Uit het onderzoek blijkt dat ruim een derde van de Nederlanders openstaat voor omscholing naar een beroepsopleiding, mits daar een goed salaris en baangarantie tegenover staan. Hier ligt een duidelijke kans voor werkgevers."

Naast betere beloning en meer waardering zien Nederlanders ook kansen voor een aantal praktische verbeteringen. Zo pleit 62 procent voor betere voorlichting over beroepsopleidingen op middelbare scholen, en vindt 57 procent dat het makkelijker moet worden om een opleiding naast het bestaande werk te volgen. Daarnaast is ruim een derde van mening dat de kosten van een beroepsopleiding omlaag moeten.

"Dit zijn allemaal zinvolle maatregelen waar de overheid, werkgevers en scholen serieus naar moeten kijken," zegt Tekin. "Tegelijkertijd weten we ook wat werkt: geef jongeren de vrijheid om hun eigen opleidingskeuze te maken en van opleiding te wisselen als die hen beter past. Als mbo kunnen wij studenten breder opleiden, met vaardigheden die hen wendbaar maken in een snel veranderende arbeidsmarkt. Met een publieke opdracht voor Leven Lang Ontwikkelen kunnen we bovendien ook al werkende vakmensen bij- of omscholen. Vakmanschap is harder nodig dan ooit, zorg dat het mbo de vakmensen kan opleiden die Nederland zo hard nodig heeft."

Tekin kijkt ook naar het huidige kabinet voor mogelijke oplossingen, bijvoorbeeld in een zogenoemde ‘Lissabon-doelstelling’ voor het beroepsonderwijs. “Het zou enorm helpen als er duidelijke afspraken worden gemaakt over een streven naar een bepaald percentage beroepsopgeleiden, waarbij ook passend beleid wordt ontwikkeld om dit doel te ondersteunen. Door structurele maatregelen te nemen en gerichte investeringen te doen, kan dit zorgen voor een toename van het aantal vakmensen.”