De arbeidsmarkt in Nederland kent grote uitdagingen met een groeiende, structurele arbeidsmarktkrapte in vele sectoren. Daarnaast vragen de grote transities op het vlak van klimaat, duurzaamheid, circulariteit & digitalisering om meer en anders opgeleide arbeidskrachten met nieuwe vaardigheden. Specifiek op de technische arbeidsmarkt ontstaat er in 2026 een tekort van ruim 50.000 niet te vervullen vacatures waarvan bijna 23.000 op het mbo-niveau en 28.000 op hbo of wo niveau. Dit ondanks alle lopende verbetertrajecten en initiatieven. Daarnaast neemt ook het docententekort toe en is het expertisetekort van docenten door de snel opeenvolgende innovaties, een probleem. Hierdoor kunnen de grote transities waar ons land voor staat niet worden uitgevoerd.
In het vormgeven aan deze transities is de mbo’er onmisbaar. Denk bijvoorbeeld aan de vakmensen die energie-neutrale procesinnovaties in fabrieken doorvoeren, die logistieke processen optimaliseren en digitaliseren om ervoor te zorgen dat producten tijdig bij klanten belanden. Of vakmensen in de bouw en installatiebranche die zorgen voor verduurzaming, isoleren en invulling geven aan de energietransitie door het installeren van innovatieve oplossingen zoals op het vlak van zonne-energie, toepassen groene waterstof en warmtepompen. De kracht van het mbo ligt daarbij op het samen met het bedrijfsleven de juiste leervragen in kaart brengen een passend opleidingsaanbod daarvoor te creëren en de gevraagde kennis effectief overbrengen op de verschillende doelgroepen.
Naast inspelen op toenemende arbeidsmarktkrapte en het ontstaan van (deels) nieuwe functies verandert ook de vraag vanuit het werkveld. Dit betreft zowel vakvaardigheden die werknemers moeten beheersen vanwege de nieuwe technieken die uit de transities voortvloeien alsook generieke vaardigheden zoals probleemoplossend vermogen, interprofessioneel samenwerken en aanpassingsvermogen. En uiteraard heeft ook de steeds verdergaande digitalisering, automatisering en robotisering grote invloed op de technische sectoren. Energiebewustzijn, duurzaamheid & circulariteit zijn steeds belangrijkere thema’s in onze samenleving en hebben daarmee ook impact op de technische arbeidsmarkt. Het gaat in het kader van de klimaattransitie bijvoorbeeld niet enkel om het reduceren van CO2 of om het duurzaam opwekken van energie, maar ook om het verminderen van het energiegebruik. Daarnaast richt de technologische sector zich met het oog op de energietransitie op het verminderen van de uitstoot naar bodem, lucht en water tijdens het productieproces en het verminderen van afval. Dit alles heeft bovendien ook een weerslag op andere sectoren dan uitsluitend de technische sector. Denk aan zorgmedewerkers die steeds meer gebruik maken van nieuwe ICT toepassingen om zorg op afstand te verlenen.
Tenslotte is het belangrijk om te vermelden dat er niet alleen maar nieuwe en andere functies bij zullen komen, maar dat er ook banen zullen verdwijnen. Hier zal ook een passende oplossing voor gevonden moeten worden, opdat de mensen die in een sector werken waar banen zullen verdwijnen (denk aan de fossiele energieopwekking), naar een andere baan kunnen worden begeleid (werk-naar-werk) opdat ze behouden blijven voor de techniek.
